بیماری های چشم – گلوکوم یا آب سیاه در سالمندان
در این مقاله به بررسی بیماری های چشم – گلوکوم یا آب سیاه در سالمندان – پرستار برای سالمند می پردازیم.
امروزه کلمه گلوکوم مثل نام بسیاری از بیماری های دیگر از زبان یونانی گرفته شده است. گلوکوم به معنی رنگ دریاست. این نام گذاری شاید به خاطر تغییر رنگ قرنیه در آب سیاه مادرزادی باشد. گلوکوم یا آب سیاه بیماری ای است که به خاطر بالا رفتن فشار های داخل چشم، عصب بینایی آسیب می بیند.
برای اینکه عصب بینایی مسئولیت انتقال اطلاعات بینایی به مرکز مغز را برعهده دارد. در نتیجه با آسیب دیدن این عصب کم کم در میدان بینایی نقص بوجود می آید و در صورتی که درمان نشود و پیشرفت کند ، امکان نابینایی کامل بسیار زیاد است.
دلایل به وجودآمدن گلوکوم
در برخی موارد علت به وجودآمدن گلوکوم قابل تشخیص است مثل ضربه به چشم، برخی از اعمال جراحی چشم و بسته شدن زاویه چشم، ولی در بسیاری از موارد گلوکوم یک بیماری با علت ناشناخته است و عوامل ژنتیک و محیطی فراوانی در به وجودآمدن گلوکوم دخالت دارند.
انواع گلوکوم
گلوکوم به دو دسته تقسیم بندی می شود:
- گلوکوم زاویه بسته
- گلوکوم زاویه باز
همانطور که می دانید که زاویه چشم به قسمتی از چشم گفته می شود که بین عنبیه یعنی بخش رنگی چشم و قرنیه یعنی بخش شفاف چشم قرار گرفته است. به طور معمول در ناحیه جلویی چشم مایعی شفاف در حرکت است، این مایع در داخل چشم تولید می شود و از ناحیه زاویه چشم خارج می شود.
اگر زاویه چشم دچار آسیب شده باشد و یا در صورت بسته بودن، این مایع نمی تواند ازچشم خارج شود و باعث بالا رفتن فشار داخل چشم و به وجودآمدن گلوکوم می‌شود. بسیاری از بیماران با گلوکوم از نوع زاویه باز روبرو می شوند، ولی در صد قابل توجهی از بیماران هم دچار تنگی یا بسته بودن زاویه چشم هستند.
علائم گلوکوم
علائم گلوکوم بر حسب نوع آن متفاوت است:
- گلوکوم زاویه باز: در بسیاری از موارد گلوکوم زاویه باز و همچنین گلوکوم زاویه بسته مزمن، بیمار متوجه وجود گلوکوم نمی شود مگر هنگامیکه بیماری خیلی پیشرفت کند و اختلال در میدان بینایی به وجود آید.
- گلوکوم زاویه بسته حاد: این بیماری با علائم حاد کم شدن دید در چشم، اشک ریزش، ترس از نور، دیدن هاله و رنگین کمان اطراف نورها، تهوع و استفراغ دیده می شود. در چنین شرایطی، سالمند را باید به صورت اورژانس به چشم پزشک ببرید تا تحت درمان فوری قرار بگیرد.
- گلوکوم مادرزادی: با علائمی از جمله سفیدی قرنیه، ریزش اشک ، ترس از نور و بزرگی چشم خود را نشان می دهد و ظاهر می شود.
تشخیص گلوکوم
در بسیاری از موارد معاینه کامل بالینی شامل اندازه گیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی نمای عصب بینایی و تست میدان بینایی برای تشخیص گلوکوم کافی است، اما در برخی موارد خاص احتیاج به انجام تست های دیگر مثل تصویربرداری از سر عصب بینایی و شبکیه نیز بوجود می آید.
آیا گلوکوم قابل درمان است؟
در روند ومراحل بیماری گلوکوم، عصب بینایی به تدریج صدمه می بیند و سلول های عصبی موجود در آن به مرگ تدریجی دچار می شوند. هنگامیکه گلوکوم تشخیص داده می شود برای قسمتی از الیاف عصب چشم که از بین رفته است درمانی در حال حاضر وجود ندارد.
هدف اصلی از درمان گلوکوم، برای این است که از پیشرفت بیماری گلوکوم جلوگیری کرده و دید باقیمانده برای انجام امور زندگی عادی بیمار حفظ شود. علت انتخاب آب سیاه که نام دیگر همین بیماری است نیز آسیب های غیر قابل برگشت آن به عصب بینایی است. به طوری که اگر درمان مناسب صورت نگیرد شخص به کلی بینایی خود را از دست می دهد و قادر به تشخیص شب و روز هم نمی باشد. و همه جا برایش سیاهی مطلق می شود.
راه های درمان گلوکوم کدامند؟
در بیشتر موارد به جز گلوکوم مادرزادی و گلوکوم های زاویه بسته، درمان با قطره های چشمی شروع می شود و در صورتی که گلوکوم با درمان طبی کنترل نشود، باید درمان های دیگر مثل استفاده از لیزر و سایر اعمال جراحی انجام شود. در گلوکوم مادرزادی و گلوکوم زاویه بسته اغلب احتیاج به یکی از روش های جراحی گلوکوم وجود دارد که چشم پزشک بر حسب شرایط بیمار نوع آن را انتخاب می کند.
آیا هر کس گلوکوم دارد سرانجام دچار نابینایی می شود؟
خوشبختانه طی بررسی های بعمل آمده توسط پزشکان با در دسترس بودن داروهای جدید و روش های نوین جراحی، بسیاری از بیماران مبتلا به گلوکوم می توانند یک زندگی عادی داشته باشند، ولی در صورتی که بیمار توجه لازم به بیماری خود نداشته باشد، این بیماری می تواند به نابینایی منجر شود.
