بیماری های کبد در سالمندان

یکی از اندام های بزرگ مهم بدن کبد یا جگر در سمت راست شکم است و حدود ۱٫۳۶ کیلوگرم وزن دارد که بزرگترین غده در بدن می باشد پس از پوست بزرگترین عضو بدن که در زیر پرده دیافراگم قرار گرفته است. کبد در بسیاری از اعمال متابولیکی بدن از جمله پروتئین سازی و سم زدایی دخیل می باشد. امکان زندگی بدون کبد ممکن نیست. پانکراس یا لوزالمعده و کبد، نقش مهمی در هضم و متابولیسم مواد غذایی دربدن دارند. کیسه‌ صفرا هم اگر چه اندامی مهمی  می باشد، ولی بدن قادر است به‌ خوبی خود را با نبود آن وقف دهد. آگاهی از ساختمان و عملکرد این اندام ‌ها بسیار حیاتی است.

عملکرد کبد در بدن چگونه است؟

  کبد دارای دو لوب اصلی، راست و چپ است و از دومنبع خونی تغذیه می کند.

شریان کبدی، که یک سوم خون کبد را تولید می کند و از آئورت نشئت می‌ گیرد، و ورید باب که دو سوم خون کبد را تولید می کند و خون گرفته شده از لوله گوارش را به آن می‌ رساند. همچنین در کبد مجموعه ‌ای از مجاری صفراوی هم  وجود دارند که صفرا از طریق این مجاری از کبد خارج می ‌شود.

کبد قادر به تولید مجدد خود می‌ باشد. وجود ۲۰- ۱۰ درصد از کل کبد برای ادامه‌ حیات انسان نیز کافی می باشد، اما با خارج شدن کبد از بدن، مرگ در عرض۲۴ ساعت اتفاق خواهد افتاد. کبد برای انجام بیشتر اعمال متابولیک بدن ضروری است و بیش از ۵۰۰ عمل مختلف در بدن به وسیله کبد انجام می شود.

وظایف کبد در بدن چیست؟

  • مواد مغذی از مواد زائد به وسیله کبد تفکیک می گردد. سم زدایی، تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی و یا تبدیل مواد شیمیایی سمی و غیر قابل دفع به مواد غیر سمی و قابل دفع. متابولیزه کردن و غیر فعال کردن سموم در بدن.
  • مخل ذخیره گلوکز قند خون کبد است. کبد گلوکز را به گلیکوژن تبدیل کرده و در خود ذخیره می کند. گلیکوژن در صورت احتیاج مجددا تبدیل به گلوکز می شود و به جریان خود وارد خواهد شد.
  • مسئولیت بیش از 500 کارکرد حیاتی در بدن را کبد به عهده دار است.
  • کبد در حفظ تعادل و تنظیم هورمونهای بدن نقش مهمی برعهده دارد.
  • فاتورهای انعقاد خون در کبد اتفاق می افتد.
  • کبد سالم قادر است 100 درصد باکتری ها و سموم را پیش از آنکه به جریان عمومی خون بدن وارد شود از بدن خارج سازد.
  • کبد تمام کلسترول مورد احتیاج بدن را تولید می کند.
  • ذخیره سازی و متابولیسم چربی ها، کربوهیدرات ها و پروتئین ها در بدن توسط کبد انجام می شود.
  • کبد یک کارخانه بیوشیمیایی است.
  • بیشتر از یک لیتر خون در هر دقیقه توسط کبد فیلتر و پمپاز می شود.
  • قسمتی از هموگلوبین خون است.
  • کبد محل ذخیره چربیها، ویتامینها، املاح معدنی و دیگر مواد مغذی در بدن است.
  • ساخت گلوگز از بعضی آمینواسیدهای خاص، گلیسرول و لاکتاب توسط کبد انجام می شود.
  • پروتئینی تولید می کند که تبادل آب میان خون و بافتهای بدن را تنظیم می نماید.
  • وظیفه کبد پاک کردن بیلی روبین از خون را برعهده دارد. طحال مسئول انهدام گلبولهای قرمز فرسوده و پیر در بدن می باشد. بعد از انهدام هموگلوبین گلبولهای قرمز ماده از زرد رنگ بنام بیلی روبین در بدن بوجود می آید. ولی این بیلی روبین نامحلول در آب در کبد به بیلی روبین قابل دفع تبدیل می شود.
  • فاکتورهای ایمنی سیستم ایمنی بدن را عهده دار است.
  • آمونیاک حاصل از تجزیه پروتئینها که یک ماده سمی و خطرناک است کبد با تبدیل آمونیاک به اوره این ماده سمی را از طریق ادرار از بدن بیرون می کند.
  • ترشح صفرا در بدن توسط کبد صورت می گیرد. صفرا مایعی زرد متمایل به سبز است که وظیفه آن کمک به گوارش و جذب چربی ها و دفع مواد زاید بدن است. ترکیبات عمده صفرا شامل کلسترول، فسفولیپیدها، بیلی روبین و املاح صفراوی است. صفرا از طریق مجاری متعدد صفراوی کبد ابتدا در کیسه صفرا ذخیره شده و پس از مصرف مواد غذایی حاوی چــربی به روده کوچک منتقل می شود. کیسه صفرا یک ارگان گلابی شکل است که به کبد متصل می شود.
  • در 3 ماه اول بارداری خانم ها تولید گلبولهای قرمز در جنین منحصراً توسط کبد صورت می گیرد. از هفته 24 بارداری به  بعد مغز استخوان این وظیفه را به عهده دارد.
  • کبد تصفیه خانه بدن است، هر چیزی که ما می خوریم، می نوشیم، تنفس می کنیم و یا با پوستمان تماس پیدا می کند در نهایت به کبد می رسد. کبد وظیفه تصفیه آلایندهای هوا، آفت کشها، دود سیگار، مواد شیمایی، الکل، مواد مخدر و تمام داروهای مصرفی ما را بعهده دارد. اگر کبد در بدن وجود نداشت داروها برای همیشه در بدن ما باقی می ماندند و الکل نیز هیچگاه از بدن دفع نمی شد.

ریشه بیشتر بیماری ها در اشخاص ، بد کارکردن، سوء تغذیه و استرس بیش از حد به کبد است. تمام خون برگشتی از دستگاه گوارش بدن که حاوی مواد غذایی می باشد ابتدا به کبد وارد می شود. در نتیجه همه غذایی که ما می خوریم توسط کبد پردازش خواهد شد.

بیماری های کبد را بشناسیم:

بعضی از بیماری های کبدی ژنتیکی می باشند و بعضی دیگر توسط ویروس یا سموم مثل دارو یا الکل در بدن بوجود می آیند. بیماری های کبد خاموش هستند و اغلب علامتی ندارند که شامل موارد زیر است :

  • سرطان کبد
  • سیروزکبدی
  • هپاتیت ویروسی A، B  و C
  • انسداد مجرای صفراوی
  • سنگ کیسه صفرا
  • بیماری های کبد در دوران بارداری
  • یرقان
  • هموکروماتوز یا تجمع آهن در بدن
  • هپاتیت در نوزادان
  • بیماری کیستیک کبد

موسسه پرستاری مهرگان

پرستار کودک